مولف دکتر محمد زهرایی جراح استخوان و مفاصل ( ارتوپد )
استخوان های دو سمت مفصل
- استخوانهای دو طرف مفصل :
ممکن است مفصل کلا بی حرکت باشد که در این حالت استخوان ها به جز شکل خود تغییر شکل خاصی ندارند ؛ اما در مفاصل متحرک بنا به نیازهای حرکتی تغییر شکل های مهمی در در استخوان ها ایجاد میشود .
به چهار منظور مهم این تغییر شکل انتهای استخوانها در محل مفاصل ایجاد شده است :
الف : ایجاد سطح بزرگتر تحمل وزن برای کمتر شدن فشار وارده بر غضروف مفصلی ؛ عملا در تمام مفاصل سطح غضروفی انتهای استخوان از سطح مقطع استخوان در قسمت میانی آن بزرگتر است و این موضوع بویژه در ناحیه زانو بخوبی مشخص است .
ب : ایجاد پایداری : همانطور که دیدیم پایداری مفصل عملا مهمترین رکن وجودی مفصل است ؛ جهت حصول پایداری چهار سیستم مختلف داریم ؛ یکی از آنها شکل استخوانی است ( بقیه شامل بافتهای حرکتی اطراف مفصل ؛ کپسول مفصل ؛ رباط ها میباشد ) که در مواردی مثل مفصل هیپ ؛ آرنج و مچ پا بطور موثری پایداری مفصل را تامین میکند ولی در مواردی مثل زانو ؛ شانه شکل استخوانی چندان در پایداری نقش ندارد .
ج : ایجاد محل اتصال برای تاندونهای عضلات حرکت دهنده مفصل که بویژه در مورد انتهای فوقانی استخوان ران وبازو و آرنج مشخص است .
د : برآورده کردن نیازهای مختلف حرکتی .
شکل استخوان ها عامل تعیین کننده نوع حرکات مفصل است ؛ اگرچه شکل و حرکات مفاصل تنوع زیادی دارد اما سه گروه اصلی عبارتند از مفصل hinge یا لولایی که عمده حرکات آن در یک جهت است مثل زانو یا آرنج و مفاصل انگشتان ؛ ball and socket مثل هیپ و زانو که یک گستره وسیع حرکت ایجاد میکند ؛ مفاصل کمپلکس که با استفاده از مجموعه ای از استخوانها و مفاصل حرکت ایجاد میکند مثل مچ دست و مچ پا و ستون فقرات
برجستگی های استخوانی در اطراف مفاصل اغلب محل چسبندگی تاندون ها میباشد که نقش حرکت دهنده مفصل را دارند
در بعضی مفاصل ساختار استخوانی به شکلی در آمده که باعث ایجاد پایداری با درگیری استخوان ها با هم میشود ؛ بیشترین تامین پایداری با شکل استخوانی در مفصل هیپ و بعد از آن در مورد مفاصل آرنج و مچ پا قابل مشاهده است .
تغییر شکل استخوان ها در ناحیه مفصل به صورت پهن شدن و گسترش سطح مفصلی جهت کاهش میزان فشار بر سطح که در مورد اغلب مفاصل متحرک به شکلی وجود دارد
مفصل بدون حرکت بین استخوانهای جمجمه