مولف : آقای دکتر امیر آذرنیوار فوق تخصص غدد درون ریز Endocrinology از آمریکا
سرطان های تیروئید
می توانند به صورت توده ای در گردن ظاهر شوند که کوچک ( حدود ۱ سانتی متر ) و بدون درد می باشند و بسیار به کندی رشد میکنند و به آن ندول تیروئید میگویند .
توده یا نودول های تیروئید به دو دسته خوش خیم یا غیر سرطانی و بدخیم یا سرطانی تقسیم میشوند .
اگرچه توده های خوش خیم تیروئید بسیار شایع می باشند بطوریکه از هر ۱۰ نفری که سونوگرافی میشوند حداقل ۴ نفر ممکن است توده ای در تیروئید خود داشته باشند که در بیشتر از ۹۵% موارد سرطانی نیستند ؛ تنها راه تشخیص سرطان با بررسی سلول های آن توده توسط تکنیکی به نام FNA یا نمونه برداری با سوزن از سلول های نودول می باشد .
FNA
در این تکنیک که بصورت سزپایی و در درمانگاه و یا مطب هم میتوان انجام داد ؛ پس از انجام بی حسی موضعی با تزریق زیر جلدی لیدوکائین ؛ با سوزن چند نمونه از آن توده تیروئید توسط پزشک گرفته میشود که بلافاصله از آنها اسلاید تهیه شده و بعد از فیکس کردن در الکل برای رنگ آمیزی و بررسی سلول های آن نمونه در زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه فرستاده میشوند . اگر چنانچه تکنیک بدرستی انجام شود ؛ معمولا بیمار دردی احساس نخواهد کرد یا بسیار خفیف خواهد بود و معمولا عوارضی مانند خونریزی و عفونت بسیار نادر خواهد بود .
قبل از بوجود آمدن این تکنیک ؛ برای تشخیص سرطانی بودن توده های تیروئید ؛ بیماران تحت عمل جراحی قرار میگرفتند که نه تنها نیاز به بستری شدن در بیمارستان و خطراتی نظیر بیهوشی عمومی ؛ خونریزی و عفونت و حتی خطر مرگ برای بیمار بوجود می آمدبلکه هزینه زیادی برای استفاده از اطاق عمل و بستری شدن در بیمارستان باعث نارضایتی بیماران و شرکت های بیمه میشد بخصوص اینکه بیشتر بیماران توده های خوش خیم داشتند و اصلا نیازی به عمل جراحی نداشتند !
امروزه برای تشخیص سرطان تیروئید هر ندول تیروئید را نمونه برداری نمی کنند بلکه موارد زیر را در انجام FNA در نظر میگیرند :
۱- اندازه ندول ( اگرچه سرطان در نودول های کمتر از یک سانتی متر هم یافت میشود ؛ ولی بعلت احتمال بیشتر سرطانی بودن در توده های بزرگتر از یک سانتیمتر ) معمولا نمونه برداری از توده های بزرگتر از یک سانتی متر توصیه میشود .
۲- سابقه خانوادگی سرطان تیروئید .
۳- سابقه مجاورت با مواد رادیواکتیو بصورت شغلی یا در اثر سانحه .
۴- وجود میکروکلسیفیکیشن یا ناهمواری سطح نودول یا هیپراکوئیک بودن نودول در سونوگرافی تیروئید .
بطور خلاصه توده های تیروئید که کوچکتر از نیم سانتی متر میباشند و بطور اتفاقی در سونوگرافی گردن و یا در آزمایشات رادیولوژیک دیگر تیروئید کشف میشوند معمولا سرطانی نیستند و فاقد اهمیت بالینی میباشند و نیازی به نمومه برداری ندارند مگر اینکه سابقه سرطان تیروئید و یا مجاورت با اشعه رادیواکتیو وجود داشته باشد که در اینصورت باید نمونه برداری در تحت راهنمایی با سونو گرافی انجام شود .
انواع سرطان تیروئید
۱- پاپیلاری Papillary : که شایعترین سرطان تیروئید می باشد ( بیش از ۸۰% ) و از همه سرطان های دیگر تیروئید به درمان بهتر جواب می دهد . از خصایص این سرطان اینست که به ید رادیواکتیو بسیار حساس می باشد و چنانچه جراح بتولند تقریبا تمامی تیروئید را بردارد ؛ باقی مانده سلول های سرطانی را میتوان با ید رادیواکتیو I-131 از بین برد تا بیمار از شر سرطان خلاص شود و بهبودی کامل بیاید .
۲- فولیکولار Fullicular : که بعد از پاپیلاری شایعترین نوع سرطان تیروئید میباشد ( ۱۰% ) . قدری درمان آن از نوع پاپیلاری سخت تر میباشد بدلیل اینکه سلول های این سرطان تهاجمی تر از سلول های پاپیلاری هستند و به راحتی به رگ های مجاور خودشان نفوذ کرده و از طریق خون در سراسر بدن منتشر میشوند . همچنین به اندازه سلول های پاپیلاری به ید رادیواکتیو حساس نیستند و ممکن است به مقدار بیشتری ید رادیواکتیو و در دفعات بیش از یک دفعه به ید درمانی نیاز داشته باشند .
۳- نوع مخلوط پاپیلاری فولیکولار Papillary-Follicular : که معمولا بیشتر خصایص سلول های فولیکولار را دارند تا پاپیلاری .
۴- مدولاری Medullary : که کمتر از ۵ ٪ سرطان های تیرویید را تشکیل میدهند معمولا خانوادگی هستند و از آنجاییکه شانس سرطانی شدن تیروئید فرزند پدر یا مادری که این نوع سرطان تیروئید را دارد تقریبا ۱۰۰ ٪ میباشد،به پدر و مادرهای مبتلا شده توصیه میشود که تیروئید فرزندان خود را در زیر ۵ سالگی با عمل جراحی خارج سازند بدلیل اینکه این نوع سرطان به ید رادیواکتیو جواب نمیدهد و درمان آن بسیار سخت تر از انواع پاپیلاری یا فولیکولار میباشد.
۵- سرطان آناپلاستیک یا غیرقابل تقسیم بندی تیروئید Undifferentiated or anaplastic Carcinoma : که تهاجمی ترین سرطان تیروئید و بطور کلی یکی از مرگبارترین سرطانهای بدن میباشد. خوشبختانه این نوع سرطان بسیار نادر میباشد و کمتر از ۳ ٪ سرطانهای تیروئید را تشکیل میدهد. اما متاسفانه بعلت سرعت رشد و تجاوز سریع سلولهای آن به نقاط دیگر بدن ، معالجه این نوع سرطان حتی در سال ۲۰۱۹ میلادی در کشورهای پیشرفته ای نظیر آمریکا نیز با تمام پیشرفتهای علمی و پزشکی آن بسیار سخت و تقریبا غیرقابل درمان میباشد!
۶- حدود ۱% از سرطان های تیروئید میتوانند : لنفوما ؛ فیبروسارکوما ؛ و یا سرطان هایی باشند که از نقاط دیگر بدن مانند پستان ؛ ریه ؛ کلیه ؛ ملانوما و غیره به تیروئید تجاوز کرده اند .
بهرحال مهم اینست که بدانید تنها راه تشخیص قطعی سرطان تیرویید نمونه برداری از آن با سوزن یا FNA می باشد .